Speciaal voor jongeren wordt op de ontmoetingsdag van het FAS-project op 12 juni 2022 een workshop georganiseerd over contact leggen, grenzen aangeven en verschillen tussen vriendschap en liefde. De gesprekjes met jongeren ter voorbereiding op deze workshop brachten veel herkenning, maar toonden ook juist wat opgroeien met FAS voor hen betekent.
Losvechten uit kaders
Terugkijkend op de afgelopen tien jaar zou ik zeggen dat het ouder worden mij stapje voor stapje meer vrijheid heeft gegeven. Stapje voor stapje zeg ik bewust, want op een bepaalde leeftijd gaan deze stappen voor je gevoel veeeeeeel te traag. Ik vond het in mijn pubertijd het meest vervelend dat ik nooit zomaar ergens heen mocht. Altijd moest ik toestemming vragen. Altijd moest ik duidelijk laten weten waar ik naartoe ging en een adres en telefoonnummer achterlaten. Altijd moest ik op een bepaalde tijd thuis zijn. Op die leeftijd was ik continu bezig met mezelf losvechten uit de kaders die mijn ouders voor mij neerzetten. Hoe je hiermee omgaat is voor iedereen anders en afhankelijk van veel dingen. Het ging voor mij gelukkig op een vrij gezonde, puberlijke manier.
Toen ik achttien werd, zeiden mijn ouders: in principe kunnen wij nu niks meer over jou bepalen. Veel van de kaders – die met de jaren desalniettemin steeds soepeler waren geworden – vielen toen weg. Om vanaf dat moment een weg te vinden in die enorme hoeveelheid vrijheid die ik ineens had.
Vanzelfsprekende vrijheid?
De afgelopen tijd heb ik gesprekjes gevoerd met jongeren met FAS. Daarin herken ik veel van de ‘struggles’ die ik ook had op hun leeftijd, maar er is een groot verschil tussen mij en deze jongeren. Waar ik vrijheid met het ouder worden als vanzelfsprekend verwierf – al dan niet stapje voor stapje – is dat voor jongeren met FAS heel anders. Uit de gesprekjes kwam duidelijk naar voren: zij wíllen net als iedere jongere graag zelfstandige beslissingen maken. Zij wíllen zich net als iedere jongere losvechten van de kaders die hun ouders voor ze neerzetten. Zij wíllen graag hun eigen vrijheid vergaren, maar zij kúnnen dit eigenlijk niet zelf.
Ik sprak met de jongeren over liefde, vriendschap en contact. Ik vroeg aan ze of ze weleens verliefd zijn geweest of graag een vriendje of vriendinnetje zouden willen? Hoe lossen ze ruzies op? Is iemand weleens over hun grenzen heen gegaan? Wat vinden zij lastig aan een relatie of vriendschap? Welke rol speelt FAS daarin? Anna gaf aan dat zij er heel bewust voor kiest om niet op social media contact te zoeken met mensen: “Straks zit ik met een tachtigjarige vent te praten”. Ze is zichzelf er bewust van dat zij ondoordacht, impulsief en naïef kan zijn. “Dat is het lastige aan FAS, ik wil het wel graag maar ik weet dat ik het beter niet kan doen”. In relaties vindt Anna het lastig als er niet echt naar haar geluisterd wordt. Lot herkent dit gevoel, met name dat ze in haar relatie niks goed kon doen: “Als ik over iets wilde praten, werd hij alleen maar boos”. Toen zij het eenmaal had uitgemaakt, was ze opgelucht. Maar hoe geef je op tijd je gevoel en grenzen aan?
Waar de jongeren het meest benieuwd naar zijn? Hoe ga je om met je gevoelens in vriendschappen en de liefde? En hoe doen andere jongeren met FAS dit?
Hier gaan zij het met elkaar over hebben tijdens de workshop: Liefde Speelt. Geen statisch gesprekje met elkaar voeren, maar door activiteiten elkaar leren kennen en elkaars verhalen herkennen.
De workshop zal plaatsvinden op de ontmoetingsdag van het FAS-project op 12 juni!
Ken of ben jij een jongere met FAS die hier graag bij is? Meer info of aanmelden: mail naar info@fasproject.nl.
Geschreven door: Luke Schut, Projectleider FAS-project
FAS2025VI wordt mede mogelijk gemaakt door het Oranje fonds, Kansfonds, het Gehandicapte Kind, Stichting Boschhuysen en de Janivo Stichting.