Marjan woonde tot 2005 in het buitenland en had een druk en uitbundig bestaan. Ze sportte en werkte veel. Vijf keer per week uitgaan was daarnaast geen uitzondering, en alcohol hoorde daar altijd bij. “In Nederland zou het misschien excessief zijn geweest, maar daar was dat niet zo. Het was de standaard; een levensstijl. Iedereen om mij heen dronk dagelijks.” Haar man had in het leger verwondingen opgelopen waardoor hij onvruchtbaar was geworden. Althans, dat was wat de artsen hadden gezegd. Het kwam dan ook als een grote verrassing toen ze al vier maanden zwanger bleek te zijn van haar dochter.
“Het was de standaard; een levensstijl. Iedereen om mij heen dronk dagelijks.”
Wat een wonder leek te zijn, gebeurde ruim een jaar later nog een keer. Ze werd opnieuw zwanger en kreeg een zoon. Elf jaar daarna werd ook haar tweede zoon geboren. In het ziekenhuis kreeg ze tijdens haar eerste zwangerschap het advies om sterk te minderen met drank, maar niet om te stoppen. Sterker nog: een glas rode wijn of ijzerrijk stout bier op zijn tijd zou goed zijn voor haar bloed. Ze dronk, gematigd, door. Pas jaren later hoorde ze wat haar alcoholgebruik voor effect heeft gehad op haar kinderen, en dat er een grote kans is dat ze alle drie tenminste gedeeltelijk FAS(d) hebben.
Met name bij haar jongste zoon is haar vermoeden groot dat hij alle kenmerken van FAS(d) heeft. ”Hij leek al snel anders, ook dan mijn eerste twee kinderen.” Ze hoopte dat hij met de persoonlijke aandacht op een Montessori school goed mee zou kunnen komen, maar ook daar vonden ze zijn gedrag te problematisch en dus schakelde ze ‘Vroeghulp’ in. Pas toen iemand na anderhalf jaar over FAS begon viel voor haar alles op zijn plek: hoe beïnvloedbaar hij is, de overgevoeligheid voor prikkels, leerproblemen en de trage sociaal emotionele ontwikkeling. “De herkenning en vooral erkenning was angstaanjagend.” Begin 2018 zal hij onderzocht worden voor een diagnose. Voor haar is het niet meer een vraag of hij het heeft, maar de stap zetten naar een diagnose valt haar zwaar. ”Voor het label ben je nooit écht klaar, maar het is nu eenmaal nodig voor de specifieke zorg en begeleiding die hij nodig heeft.”
Haar leven nu staat in schril contrast met het veelbewogen bestaan in het buitenland. In Twente heeft ze beperkte sociale contacten en moet ze regelmatig de eindjes aan elkaar knopen. Ze maakt zich zorgen over hoe FAS de toekomst van haar kinderen zal beïnvloeden en moet dagelijks de consequenties van het alcoholgebruik onder ogen zien. “Inmiddels noem ik mijzelf een alcoholist. Dat moet haast wel, naar Nederlandse maatstaven,” legt Marjan uit, en ze volgt een traject om met alcohol te minderen. De schaamte en het schuldgevoel zijn groot. “Ik stond niet stil bij de gevolgen, en hoe schadelijk het precies was is me nooit verteld.”
”Voor het label ben je nooit écht klaar, maar het is nu eenmaal nodig voor de specifieke zorg en begeleiding die hij nodig heeft.”
Dat moeders van kinderen met FAS het ontkennen en wegduiken voor de confrontatie snapt ze daarom heel goed. ‘’Je voelt je heel slecht en dat gevoel blijft. Het schuldgevoel. De schaamte. De naïviteit. De wetenschap dat je je kinderen levenslang hebt beschadigd.” Met haar openheid over FAS wil ze de onwetendheid over de gevaren van alcohol tijdens de zwangerschap wegnemen, hoe moeilijk de confrontatie soms ook kan zijn. ”Maar uiteindelijk staat het belang van mijn kinderen voorop. Het belangrijkste nu is dat ik alles op alles zet om hen de zorg, liefde en aandacht te geven die ze nodig hebben. Die alle kinderen nodig hebben.” Met haar verhaal hoopt ze ook andere moeders aan te sporen om de gevolgen van alcohol te erkennen. “Eerlijk zijn is de enige manier om hiermee om te gaan. Moeders van kinderen met FAS kunnen ook goede moeders zijn.”
Benieuwd naar de rest van het verhaal van Marjan? Volgend jaar starten we een project over biologische moeders en luisteren we naar hun kant van het FAS-verhaal. Wil jij ook je verhaal delen? Mail dan naar liza@fasproject.nl.
Hoe ga je als professional het gesprek over alcohol aan met een zwangere moeder? Lees het antwoord op deze en vele andere vragen in het boek 0% Alcohol en zwangerschap.
Lees ook het verhaal ‘Schuldgevoel’ van Esther, moeder van een jongetje met FAS.